توضیحات:
طرح جابر کامل وجامع علل ایجاد شب و روز

دارای تصاویر وپوستر ها

(و اختلاف اللیل و النهار) اختلاف شب و روز، همان کم و زیاد شدن و کوتاه و بلند شدنى است ، که بخاطر اجتماع دو عامل از عوامل طبیعى عارض بر شب و روز میشود و اول آن دو عامل عبارتست از حرکت وضعى زمین بر دور مرکز خود که در هر بیست و چهار ساعت یکبار این دور را مى زند، و از این دوران که همیشه یک طرف زمین یعنى کمى بیش از یک نیم کره آن را رو به آفتاب مى کند و آنطرف از آفتاب نور مى گیرد و حرارت را جذب مى کند، روز پدید مى آید، و یک طرف دیگر زمین یعنى کمى کمتر از یک نیم کره آن که پشت به آفتاب واقع شده و در ظلمت سایه مخروطى شکل آفتاب قرار مى گیرد، شب پدید مى آید و این شب و روز بطور دائم دور زمین دور مى زنند.
عامل دومش عبارتست از میل سطح دائره استوائى و یا معدل از سطح مدار ارضى در حرکت انتقالى شش ماه بسوى شمال و شش ‍ ماه بسوى جنوب ، (که براى بهتر فهمیدن این میل ،
باید به نقشه اى که از زمین و آفتاب و حرکت انتقالى زمین در مدارى بیضى به دور آفتاب ترسیم مى کنند، مراجعه نمود، که در آنجا خواهى دید محور زمین در حرکت انتقالیش ، محورى ثابت نیست ، از اول فروردین که محورش دو نقطه مغرب و مشرق اعتدالى است ، تا مدت سه ماه ، بیست و سه درجه بطرف قطب جنوب مى آید و در سه ماه تابستان دوباره بجاى اولش برمى گردد و به همین جهت اول فروردین و اول مهر شب و روز برابر است ، و در سه ماه پائیز محور به مقدار بیست و سه درجه بطرف قطب شمال مى رود و در سه ماه زمستان به جاى اولش برمى گردد).