تعریف تعالی سازمانی EFQM

تعالی در لغت به معنی بلند شدن و برتر شدن است و تعالی سازمانی به معنای تعهّد سازمانی به رشد و توسعه پایدار و دایمی شرکت در جهت کسب رضایت مشتری و افزایش مستمر سودآوری شرکت در یک محیط ملّی فراگیر و حمایت کننده می باشد. تعالی سازمانی تابع شرایط ویژه، فرهنگ، محیط داخلی و خارجی و کسب و کار، ویژگی نیروی انسانی سازمان، نقاط قوّت و ضعف و فرصت ها و تهدید هایی است که سازمان را در بر گرفته است (جلوداری ممقانی،1389).

مدل های تعالی سازمانی در قالب الگوهای ارزیابی در صورتی که درست بکار گرفته شوند، ابزارهای کارآمدی هستند که می توانند مفاهیم و ارزش های سازمانی، تدوین و اجرای برنامه های استراتژیک، به کار گیری روش های خود ارزیابی، یادگیری سازمانی و بهبود مداوم را در سازمان ها نهادینه نموده و امکان شناسایی بهترین فرآیندها را فراهم سازند (قورچیان،1388). مدل های تعالی سازمانی به سازمان کمک می کنند تا با مقایسه وضع موجود و مطلوب خود تفاوت ها را شناسایی و سپس با شناسایی عارضه ها و بررسی علل وقوع آن ها، راه حل های بهینه سازی وضع موجود را تعیین و اجرا نمایند (نجمي وحسيني، 1387).

معیارهای توانمند سازآنچه که یک سازمان انجام می دهد را پوشش می دهند و عواملی هستند که سازمان را برای رسیدن نتایج عالی توانمند سازو معیارهای نتایج، نتایجی هستند که یک سازمان بدست می آورد و بیان کننده دستاوردهای حاصل از اجرای مناسب توانمند سازهستند. روش امتیاز دهی در مدل تعالی به این صورت است که کل امتیاز در این مدل 1000 است که معیارهای توانمند ساز50 درصد ارزش کل معادل 500 امتیاز را به خود اختصاص می دهد که وزن زیر مجموعه 5 معیار آن عبارت است از: فرآیندها 14درصد، رهبری 10 درصد، مشارکت و منابع 10 درصد، کارکنان 9 درصد و خطّ مشی و استراتژی 8 درصد است. معیارهای نتایج نیزاز 50 درصد ارزش کل معادل 500 امتیاز برخوردارند که وزن زیر مجموعه آن عبارتند از: نتایج مشتریان 20 درصد، نتایج کارکنان 9 درصد نتایج جامعه 6 درصد و نتایج کلیدی عملکرد 15 درصد (صالحی،1389).

بنابراین، با توجّه به رسالت و مأموریّت آموزش و پرورش که در تعلیم و تربیت جامعه نقش وافر دارد، ازاین رو، بررسی کارکرد شاخص های توانمند سازدر آن از اهمیّتی ویژه برخوردار است. سازمان ها برای این که باقی بمانند، باید متعالی شوند. به بیان دیگر، تعالی در کسب و کار و هر آنچه انجام می دهند، لازمه و زمینه ساز بقاست. از سوی دیگر، سازمان ها برای تعالی نیازمند مدل و الگویی کارآمد هستند که بتوانند بر مبنای آن برنامه ریزی، اجرا، پایش وبازنگری داشته باشند (رضایتمندی و قاسمی،1385).

از سوی دیگر، مشاهده ها و مطالعات اوّلیّه نشان می دهند که بسیاری از فعّالیّت های موجود در مدیریّت آموزش و پرورش شهرستان جغتای مورد بررسی قرار نگرفته که این پدیده خود منجر به عدم قضاوت از کارکردهای آن مدیریّت خواهد شد. بنابراین، برای بررسی و ارزیابی واقعی، عملکرد آموزش و پرورش شهرستان جغتای با توجّه به شاخص های توانمند سازی مانند رهبری، خطّ مشی و استراتژی، منابع انسانی (کارکنان)، شراکت ها و منابع با مدل تعالی سازمانی مورد ارزیابی و قضاوت قرار خواهد گرفت.
.........................................
پیشینه تحقیق

بخشی از تحقیقات انجام شده در داخل کشور

تاکنون تحقيقات نسبتاً گسترده اي در حوزه ارزيابي عملکرد سازمان ها با استفاده از مدل تعالي سازماني انجام شده است که به برخي از آن ها اشاره مي شود هر چند در حوزه آموزش و پرورش تحقیقات انجام گرفته نسبت به دیگر حوزه ها کمتر می باشد:

ايزدي وهمکاران (1387) در مطالعه خود تحت عنوان بررسي ميزان رضايت مندي دانشجويان با توجّه به معيار نتايج مشتري مدل تعالي سازماني (مطالعه موردي دانشگاه مازندران)، بر روي 348 نفر از دانشجويان به اين نتيجه رسيدند که؛ ميانگين مشتري محوري دانشگاه مازندران در حدود11/49بوده که نتوانسته حداقل ميانگين60%را براي مشتري محوري کسب نمايد. يعني تقريباً نيمي از دانشجويان از دانشگاه مازندران رضايت داشته و نيمي ديگر رضايت ندارند. نتايج به دست آمده با توجّه به بعد نتايج مشتري در مدل تعالي سازماني هم تراز نيست.

...............................

بخشی از تحقیقات انجام شده در خارج از کشور

کلفسیو و همکاران در پژوهش خود در سال (2008) با مطالعه ادبیات و تحلیل روند های موجود به بررسی توسعه مدیریّت کیفیّت و بر مفاهیم ذی نفعان به عنوان مفاهیم اصلی سیستم های مدیریّت کیفیّت تاکید کرده اند و بیان داشته اند تعالی باید بر اولویت مشتریان و ذی نفعان باشد.

مارورویدیس و همکاران در سال (2007)برمبنای اطّلاعات جمع آوری شده به وسیله سئوالات ساختار یافته و مصاحبه تلفنی با سایر سازمان های نماینده جایزه ملی در یافتند که سیستم های تعالی سازمانی متفاوتی بر مبنای تفاوت های فرهنگی کشورهای اروپایی وجود دارند وگرایش خاصی به توسعه مدل تعالی سازمانی در دهه های جدید توسط مشارکت احزاب و تشکل های تجاری خارجی و اجتماعی برای تعالی سازمانی وجود دارد.

.........................

بخشی از منابع :

منابع فارسی

احمدی،عباداله و انصاری مهر،سمیرا.(1387). بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی مدارس بر بهبود مدارس.

از دیدگاه دبیران دبیرستان های ناحیه یک شهرستان شیراز ؛ فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی .دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار: سال دوم،شماره 3 ،پاییز 1387.

افشار جهانشاهی،اصغر و روشن،علیقلی.(1385).ارزیابی عملکرد شرکت سیمان داراب براساس الگوی تعالی سازمانیEFQM. پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه سیستان و بلوچستان.

اقبال و همکاران. (1387). ارزیابی عملکرد مدیریت منابع انسانی دانشگاه علوم‌ پزشکی اصفهان براساس مدل تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت با دو رویکرد پرسشنامه‌ و پروفرما،فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت سلامت،شماره 34 ،ص 49.

الهی،شعبان. (1378). مثلث عملکرد سازمانی مجموعه مقالات دومین جشنواره‌ شهید رجایی،ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی کشور،تهران،سازمان امور اداری‌ و استخدامی کشور.

امیری، محمد رضا و سکاکی، سید محمد رضا. (1384). راهنمایی ارزیابی عملکرد سازمان براساس مدل تعالی(EFQM) چاپ اول، تهران: انتشارات سرآمد.